Bu hafta Şans Sohbetleri'nde Ağaoğlu ve Güldağ, iş dünyasında ve piyasaların gündeminde ilk sırada yer alan vergi paketi taslağının tartışılan başlıklarını ele aldı.

Güldağ: Öncelikle bütün izleyenlerimizin, okurlarımızın geçmiş bayramını kutlarız. Rakamları bilmiyorum ama çıplak gözle dahi kurbanlıklar tarafında geçen bayramlara göre bir azalma gözlemledim. Ekonomi yönetiminin iç talebi soğutma çabası kurbanı da etkilemiş görünüyor. Sen neler gözlemledin?

Ağaoğlu: Ben de herkesin bayramını kutluyorum. Benim çevremde vergi konusu gündemde.

Güldağ: Vergi konusu kesinlikle çok konuşuluyor. Ama her şeye rağmen, daha sönük de olsa bir bayram canlılığı vardı. Zaten antropologlara bakarsan, bayramların ortaya çıkışının ana nedeni 'ticari hayatı canlandırmak.' Ne dersin, vergi paketi canlandırır mı, soğutur mu?

Ağaoğlu: Paket tam belli olsun o zaman daha net konuşabiliriz.

Güldağ: Vergi paketine ilişkin sağolsunlar; Canan Sakarya, Maruf Buzcugil, Hüseyin Gökçe, Mehmet Kaya, Besti Karalar, EKONOMİ gazetesinin tüm Ankara ekibi epey bilgilendirdiler Türkiye kamuoyunu. Tabii Abdullah Tolu başta yazarlarımız da çok bilgilendirdi. Ağaoğlu: Paketin ancak yarısına kadar çalıştım. Sabrım yetmedi.

Güldağ: ekonomim.com'un haberine göre, bazı bölümler veto yemiş, çıkarılmış paketten. Yarın (bugün) AK Parti içinde de ele alınacak paket. Uzun sürmez, eli kulağındadır.

Ağaoğlu: Sayın Şimşek vergi artışı olmayacak diye yola çıktı. Şimdi inanılmaz detaylara kadar inen bir paket çalışması var.

Güldağ: Beklenen ek gelir büyüklüğünü 1,5 trilyon liraya kadar çıkaranlar var ama belirlemelerimize göre, yeni vergi paketinden 500 milyarın üzerinde bir ek gelir hedefleniyor. Hüseyin Gökçe'nin haberinde, rakam 639 milyar lirayı buluyordu. Asgari Kurumlar Vergisi ile 130, Asgari Gelir Vergisi ile yaklaşık 60 milyar lira ek gelir hedefleniyor.

Ağaoğlu: Benim hesabım 385 milyar lirada kaldı şimdilik. Sonuçta gördüğüm, birçoğu önemli ve iyi düzenlemeler. Gelgelelim, iki temel itirazım var. İlki, bu paketin gerçekten kamuda ciddi bir ikinci tasarruf önlemi ile birlikte gelmesi gerekiyordu. Ekstra vergiler alayım ki, ben harcamalarıma devam edebileyim. Hayır, bu doğru değil! Bütçe açığını, ki Sayın Şimşek, GSYH'nın yüzde 5'inde kalacağını söylüyor, böyle azaltamazsınız. Ayrıca, her tarafa, her kuşa ateş etmeyi de doğru bulmuyorum.

Güldağ: Ne kastediyorsun?

Ağaoğlu: Marinada verilen tadilat hizmetlerine kadar o kadar çok konuda düzenleme var ki...

Güldağ: Bahşişten bile vergi alınacağı söylenir oldu...

Ağaoğlu: Dikkat et, Ar-Ge için yapılan satın alımlara getirilecek KDV ile 23 milyon liralık bir vergi tahsil edilmesi bekleniyor. Yapmayın, etmeyin! Onu da geçtim, hem çok önem verdiğimizi söylüyoruz hem de Ar-Ge'de çalışanlarla ilgili bir vergi düzenlemesi getirip, 4 milyarlık bir vergi tahsilatı hesaplıyoruz. Geçtim, yemde yüzde 10, gübrede yüzde 20 KDV. Yediğimiz, içtiğimiz her şeye yansıyacak olan bir artış. Beklenen vergi 33 milyar lira.

Güldağ: Moto-kuryelerin vergi sistemine dahil edilmesi ile de 4 milyar bekleniyor. Bence iyi bu. Ama öte yandan engelli araçlarındaki ÖTV istisnası revize edilip, 24 milyar ek gelir bekleniyor.

Ağaoğlu: Taslakta iyi maddeler de var tabii. Gayrimenkule gelecek düzenlemelerle bireyler için de 5 yıl istisnası tek konuta olacak görünüyor. Diğerlerinde satış bedeli ile tapu değeri arasındaki fark vergilendirilecek. Çok iyi bir şey yapılıyor. Kira tevkifatlarından da 40 milyar lira bekleniyor. O da iyi bir şey. Ama gelin kira sözleşmelerini e-devlet üzerinden geçirelim. Sözleşme olmadığı takdirde, eve elektrik, su bile bağlanmasın. Aksi takdirde belki bir kısmı tek seferlik alınacak, keza tarımla uğraşan arkadaşlarımla konuştuğumda, bütün kooperatifler üzerinden sözleşmeli tarımı geliştirmenin önemli olduğunu ısrarla vurguluyorlar. Herkesin ne aldığını, ne sattığını, ne zaman, kime satacağını baştan bilir. Arkasından vergilendirme sistemini oturtursunuz.

Güldağ: DİR'de KDV muafiyetinin kalkması da planlanıyor. Böylece 65 milyar lira ek gelir bekleniyor.

Ağaoğlu: Dahilde İşleme Rejimi'nin düzenlemesi Ocak 2027’de başlayacak diye bir not var. İleriye dönük bilgilendirme çok iyi haber. Ama DİR, ciddi elden geçirilmesi gereken, suistimali bol bir alan.

Güldağ: Acele edelim ama aceleci olmayalım. Borsada getirilmek istenen işlem vergisine dönmesin. O dalgalanmada kim önceden haber alıp kazandı, kim kaybetti? Bir de, verginin tabana yayılması deniyor ya, mutlaka gerçekten vergilendirilmeyen gelirlere yönelinmeli. Kaçağa, kayıtdışına odaklanılmalı. Mesela 4,2 milyon kirada olup beyannamesi olmayan bina ve konuttan bahsediyordu sayın Bakan. Yoksa zaten dolaylı vergilerle, ÖTV ve KDV ile geniş vatandaş kesimleri haddinden fazla vergi toplanıyor.

Ağaoğlu: Kamuda tasarruf olmadan vergi artışı geldiğinde hepimiz çok itiraz edeceğiz. Ar-Ge'de, tarımda olduğu gibi faydasından çok zararı olacak birtakım uygulamalara da itiraz edeceğiz.

Güldağ: Yurtdışı çıkış harcının en az 10 kat artması bekleniyor. 180 milyar lira ek gelir beklentisi var.

Ağaoğlu: Doğrusu gereksiz ve abartılı olanların ayıklanması iyi olur. İnsanların hem vicdanlarının rahat olması hem de kamunun da tasarrufa gittiğinin görülmesi kritik önemde. Aksi takdirde yurtdışına kaçan çok olacaktır. Türkiye üzerindeki gayrimenkulü bile yurtdışı üzerinden alıp satabilir birileri. Hazır böyle kapsamlı bir vergi paketi çıkarıyorken bence yapısal ve sürdürülebilir birtakım değişikliklerin de beraberinde gelmesi şart. Aksi takdirde bayağı bir yeni bir kaçak yöntemleri bulmaya çalışan bir ülke haline gelebiliriz diye düşünüyorum.

Güldağ: Piyasalara olası etkilerini nasıl değerlendirirsin?

Ağaoğlu: Netleştikten sonra piyasalara etkisini konuşalım.

Güldağ: Bu arada, borsaya limited şirketlerin artık açılabileceği yönünde bir düzenlemenin de geleceği yönünde duyumum var. Hazine kağıtlarına 7,5'luk stopaj avantajı da kalkıyor herhalde.

Ağaoğlu: Değerli metaller üzerinden, piyasa değeriyle bilançoya yansıtılması gibi düzenlemeler de önemli olacak. Netleşsin konuşalım. Sadece şunu söyleyeyim, yıllardır finans piyasaları ile uğraşan birisi olarak hisse senedi gelirlerini, 2008'den bu yana tamamen vergiden muaf olmasının da artık desteklenmemesini normal karşılamamız gerektiğini düşünüyorum. Ama borsaya bir vergi gelecekse de, bunun kademeli ve derli toplu bir muhasebe planı içinde olması çok önemli. Vergilendirme tüm toplumun çok sıkıntılı olduğu bir konu. Adil olması şart.

Güldağ: Adil ve ödenebilir! Ve de bütçe açığını kapatacağız derken, vergide kantarın topuzu kaçıp, ekonomide 'sert inişe' neden olmasın.

Merkez özgüvenini gösterecek adım atabilir

Güldağ: Perşembe ne yapar PPK?

Ağaoğlu: Merkez Bankası'nın faizde aksiyon alacağını düşünmüyorum.

Güldağ: Beklenti politika faizini 50'de sabit bırakması. Ama geçen seferki gibi, sabit bırakıp, piyasayı sıkıştıracak yeni adımlar gelebilir.

Ağaoğlu: Evet, çünkü yine bir miktar daha piyasadan çekilmesi gereken likidite var. Mevduat faizleri Takasbank piyasasında Merkez'in faizinin altında işlemler görüyor. Mevduat faizinin politika faizinin üzerine çıkacak şekilde bazı önlemler gelebilir yine. Merkez'den gelebilecek adımlardan biri de swap'ta biraz esneme olabilir. Yabancı girişini destekleyecek adımların gelmesi, Merkez'in özgüveninin göstergesi olur.

Güldağ: Kur bu ara hafif hareketli...

Ağaoğlu: 32,85'e geldi bayramdan sonra. Ama rahatsızlık duyulacak herhangi bir şey yok.

Güldağ: Rezervlerin bu kadar arttığı bir dönemde dikkat çekti. Hakan Kara hocanın hesaplamasına göre, 10 haftada 76,5 milyar dolarlık döviz alımı var TCMB'nin.

Ağaoğlu: Özellikle haziran ayı daha önce bazı vadeli kontratlar üzerinden Merkez Bankası'nın yapmış olduğu TL denkleşmeli işlemler de dahil olmak üzere, ağırlıklı hedge taşındığı bir aydı. Bir sonraki de aralık ayıdır genelde. O döviz karşılığı olmaksızın vadeli kontratlar ile yapılan hedgelerin vadesi geliyor. Eğer fiziki dolar almak isteyenler varsa bir miktar onların talebiyle bir çıt kur yukarı gitti. Ama ortada tedirgin edici bir şey olmadığı gibi, hem turizmcilerin hem de ihracatçının küçük de olsa nefes alması iyidir. Rezerve gelince, artış, yabancıdan Türkiye'ye gelen bir kaynaktan değil büyük ölçüde. Yüksek faiz nedeniyle bireyler portföy tercihlerini dövizden TL'ye döndü kısmen. KKM azalışında da görülüyor bu. Daha büyük kalem, şirketlerin yükselen faizler nedeniyle TL kredilerini kapatmak için döviz kredisine dönmeleri. Aslında Türkiye içinde, özel sektörle kamu arasındaki açık pozisyonda bir transfer oldu. Kamuda taşınan açık pozisyon özel sektöre geçti. Türk, Türk'ün dolarını aldı bir nevi.

Güldağ: Bir de ihracatçının yerel seçimlerden sonra kurda hızlı bir çıkış beklemesi nedeniyle, kendine tanınan dövizini 180 günde yurt içine getirme vadesini sonuna kadar kullanması da etkili oldu.

Güldağ: Paritede beklentin nedir?

Ağaoğlu: Avrupa Parlamentosu seçimlerinin etkisi devam edecek. Euro/dolar paritesi 1,06-1,0650 arasında bir yere kadar gidip Fransa seçimlerini bekleyecektir. Eğer Fransa seçimlerinde aşırı sağ daha da öne geçer, özellikle de parlamentoda daha güçlü hale gelecek olurlarsa, Euro tarafında 1,0450'ye kadar gidecek bir hareket görebiliriz. Şimdilik beklemiyorum.

Güldağ: Petrolde 75 dolar ve altı tahminini koruyor musun?

Ağaoğlu: Evet. İsrail- Hamas meselesinde de, Ukrayna Rusya meselesinde de yumuşama olması umudunu taşıyorum. O yüzden de petrolde yeni bir zirve beklemiyorum. Bu yılı da yukarıda tutma çabası devam ediyor OPEC'in.

Güldağ: Önümüzdeki günler için neleri takip ediyorsun özellikle?

Ağaoğlu: Putin'in Kuzey Kore ve Vietnam ziyaretlerini izliyorum. Doğrusu çok majör bir ekonomik veya askeri etki yaratmasını beklemiyorum. Ama NATO bloğunun vereceği tepkiler ve Ukrayna'nın savaşta atacağı adımlar da kıymetli olacak petrol piyasası açısından.(Ekonomim)