Çalışma Hayatı ve Emeklilik
Emeklilik planlaması
Özgür ERDURSUN
ozgur.erdursun@dunya.com
Milyonlarca çalışan, memur, bankacı, çiftçi, esnaf, şirket ortakları kendi durumlarına göre sigorta primi öderler. Ödenen sigorta primleri kendilerinin ve aile bireylerinin sağlık ve emeklilik primlerini kapsar.
Ülkemizde 2006 senesinde SSK-BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı tek çatı altında birleşerek SGK oldu. SSK 4/A, Bağ-Kur 4/B ve Emekli Sandığı 4/C oldu. Sosyal Güvenlik kurumu tek çatı altında birleşti ancak emeklilik açısından 01/10/2008 tarihine kadar sigortalı olanların emekliliklerinde emekli olacakları statü son ödenen 2520 güne göre belirlenmektedir.
Son ödenen 2520 güne göre 4/A, 4B, 4C hangi statüden daha fazla prim ödenmiş ise o statüden emekli olunur. Ayrıca Özel banka ve borsa sandığına prim ödenmiş ise son 2520 gün hesabında hangi statüden daha fazla gün var ise o statüden emekli olunur.
Emeklilikte ilk sigorta başlangıcı önemlidir. 08/09/1999’a kadar sigortalı olanlar EYT’lidir yaş şartı aranmaz. İlk işe başlama tarihi 8/9/1999 sonra ancak SGK’ya borçlanma yağarak işe başlama tarihini geriye çekenler de EYT’li olurlar.
9/9/1999-30/04/2008 tarihleri arasında sigortalı olanlar ve 1/5/2008 sonrasında sigortalı olanlar farklı yaş ve prim günüyle emekli olurlar.
Kim ne zaman ve nasıl emekli olacak eksik günlerini tamamlayacak bu konuda işinize yarayacak bazı durumları sizlerle paylaşıyorum. Bu yazımda emeklilik sürecinde dikkat etmeniz gereken bazı özel durumları sizlerle paylaşıyorum burada yazılanlara göre sizlerde e-devlet sisteminden SGK hizmet dökümlerinizi çıkartarak kendi durumunuzu analiz edebilirsiniz.
Emeklilik planlaması nasıl yapılır?
1-Ne zaman sigortalı oldunuz
2-Son ödenen ya da ödenecek sigorta priminiz hangi statüden olacak
3-Son 2520 gün içinde ödenen prim gün sayısı emeklilik statünüzü değiştireceğinden bu durum som derece önemlidir.
4-İlk sigortalı olduğunuz tarihe göre sizden istenen yaş-prim günü ve sigortalılık süresini bilmelisiniz.
5-Emeklilikte normal prim günüyle emeklilik dışında daha az prim günüyle yaş şartıyla emeklilik hakkı da vardır, priminiz az ancak yaşınız emekli olmak için uygun ise normal emeklilik için istenen prim gününü tamamlamak zorunda değilsiniz.
6-Prim gün sayınız eksik ise SGK’ya borçlanma yapma hakkını olup olmadığını öğrenerek böyle bir imkanınız var ise eksik günlerinizi tamamlamak için bu yolu tercih edebilirisiniz.
7-Çalışmıyorsanız eksik gününüzü tamamlamak için isteğe bağlı sigorta primi ödeyebilirsiniz. İsteğe bağlı sigorta primi Bağ-Kur statüsündedir.
8-İsteğe bağlı Bağ-Kur ödeseniz dahi bunu son 2520 gün içinde diğer ödenen primlerinizin statüsüne göre Bağ-Kur günleriniz fazla olmaz ise SSK’dan yani 4/A’dan emekli olabilirsiniz.
9-Geçmişte vergi kaydınız var ise ya da şirket ortağı olduysanız esnaf sicile kaydınız varsa 1.10.2008 sonrası ödenmeyen borçları günlük 299,06 TL ödeyerek ihya yani canlandırma yapabilirsiniz.
10-Yurtdışında SGK ile anlaşmalı bir ülkede çalıştıysanız, bu çalışmanızı Türkiye’den işe başlama tarihi olarak saydırabilirsiniz, ayrıca yurtdışı borçlanması yaparak gün satın alabilirsiniz.
11-Yurtdışı borçlanması Bağ-Kur 4/B statünde kabul edilir. Günlük borçlanması en az 390,08 TL’dir.
12-08/09/1999 tarihine kadar sigortalı olanlarda yaş şartı olamadan emekli olma hakkı var ancak kadınlar ve erkekler SSK’da ilk işe başlama tarihlerine göre 5000-5975 günü tamamlamak zorundadırlar. Bağ-Kur ve Emekli Sandığında ise kadınlar 7200 gün erkekler 9000 günü tamamlamak zorundadırlar.
13-Şirket ortağı olup kendi şirketinde sigortalı olanların bu süreleri 2019/9 sayılı genelge ile açıklanan duruma uygun değil ise edilmektedir. Bu süreler iptal edilecek durumda ise işçi ve işveren hisseleri için ayrı müracaat ile bu süreler Bağ-Kur’a mahsup edilebilir.
14-SSK emekliliği Bağ-Kur’a göre avantajlıdır, daha az prim ile emekli olunur daha yüksek emekli aylığı alınır bu durum nedeniyle SSK’dan emekli olmak için bir işyerinde gerçekten fiilen çalışmıyorsanız kendinizi çalışıyormuş gibi göstermeyin bu durum sahte sigortalılıktır.
15-Sahte sigortalılık ile bir işyerinde çalışmadan kendisini çalışıyormuş gibi gösteren ve emekli olanların, sahte sigortalılığı tespit edilir ise ödenen emekli aylıkları yasal faizi ile Kurum tarafından geri alınır. Ayrıca sağlık hizmetlerinin parası da da sahte sigortalı olarak gözüküp emekli olandan alınır.
Emeklilik planınızı son ödenen 2520 gün ödenen primlerinize istinaden emekli olacağınız statüye göre doğru yaparak eksiklerinizi tamamlayarak doğru zamanda emekli olabilirsiniz. (Dünya)