Haziranda ek bütçe
Nedim Türkmen - (Sözcü)
2023 yılı Ocak-Şubat döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri 710.7 milyar TL, bütçe gelirleri 507.9 milyar TL ve bütçe açığı 202.8 milyar TL olarak gerçekleşti.
Merkezi yönetim bütçesi, 2022 yılı Ocak-Şubat döneminde 99 milyar 781 milyon TL fazla vermişti.
2023 yılı ocak-şubat döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri geçen yılın aynı dönemine göre %104.9 oranında artarak 710 milyar 709 milyon TL olmuştur. Bu giderlerin oransal dağılımı incelendiğinde, cari transferler %47.8, personel gideri %26.4, faiz giderleri %7.8, mal ve hizmet alım giderleri %6, SGK devlet primi giderleri %4.1, sermaye giderleri %3.9, borç verme %2.2 ve sermaye transferleri %1.7 olarak gerçekleşmiştir.
ŞUBAT AYINDA GEÇİCİ VERGİ OLMAYINCA AÇIK BÜYÜDÜ
Yapılan yasal değişik sonrası, Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri için 4'üncü geçici vergi dönemi kaldırılmıştı. Geçen yılın şubat ayında geçici vergi beyannamesi verilmişken, bu yıl bu beyannameler verilmedi. Dolayısıyla vergi tahsilat performansı düştü. Geçen yılın ocak-şubat ayında vergi tahsilatı 327 milyar 747 milyon TL iken, bu yılın aynı döneminde sadece %31.9 oranında artarak 432 milyar 446 milyon TL oldu. Dördüncü geçici vergi dönemi için beyanname verilen 2022 yılı Şubat ayında 97 milyar 117 milyon TL Kurumlar Vergisi tahsilatı varken, bu dönemde bu rakamın 13 milyar 824 milyon TL'ye gerilemesi tespitimizi doğrulamaktadır.
İlk iki ayda tahsil edilen vergilerin, vergi türleri ve toplam vergi gelirleri içindeki oransal ağırlıklarını gösteren tablo aşağıda dikkatinize sunulmuştur.
Ek bütçe kaçınılmaz
2023 yılı bütçesinde yer alan yıllık bütçe gideri hedefi 4 trilyon 469 milyar 570 milyon TL'dir. İlk 2 ayda bu hedefin 710 milyar 709 milyon TL'lik bölümü harcandı.
7440 sayılı yapılandırma ve af içeren yasa hükümleri ile deprem nedeniyle oluşan zararları karşılamak üzere; 22.000 Kurumlar Vergisi mükellefi için getirilen ‘ek vergi' de ek bütçe yapılmasını engelleyemeyecektir. Ek vergi hedefi, 100 milyar TL olarak açıklanmıştı. Genel kurulda önergelerle ek vergi dışında kalan mükellefler dikkate alındığında, bu rakama ulaşmak da mümkün olmayacaktır.
Haziranda neden ek bütçe yapılmak zorunda kalınacak?
1- Geçen yıl ertelenen 20 milyar dolarlık doğalgaz ödemelerinin bu yıl ödenecek olması.
2- Seçim ekonomisinin cari transfer harcamalarını artırması.
3- Emeklilikte yaşa takılanların emekliliği ile oluşacak maliyetler (255 milyar TL).
4- Faiz giderlerinin olağanüstü yükselmesi de dengenin daha çok bozulmasına neden olacak (5 yıl vadeli dolar bazında yıllık %9.75 ile borçlanıyoruz).
5- Depremin yarattığı yıkım nedeniyle oluşan 100 milyar doların üzerinde toplam maliyet.
6- Depremin yarattığı psikolojik ortamın, mal ve hizmet hareketliliğini azaltması (şubat ayında konut satışlarının %18 oranında azalması) ve dolayısıyla vergi tahsilatının azalması.
7- Yapılandırma ve af düzenlemelerinden 48 aylık dönemde 250 milyar TL civarında tahsilat mümkün, ama bu tahsilat yıllara yayıldığı için 2023 yılında çok fazla etkisi olmayacak.
Sonuç itibarıyla ister iktidar devam etsin ister muhalefet seçimi kazansın, ilk çıkartılacak kanun, Ek Bütçe Kanunu olacaktır. Özellikle Katma Değer Vergisi ve Özel Tüketim Vergisi oranlarında artış, ilave borçlanma, tekrar bir defaya mahsus ek vergi gündeme gelecektir. Aksi taktirde, temmuz ayında memur maaşı ödenemeyecektir.