Önceki yazımda veraset vergisinin beyanname sürelerini aktararak süresinde beyanname verilmemesinin sonuçlarını irdelemiştim. Bu yazımda ise veraset beyannamesi süresinde verilmekle birlikte verginin konusuna giren bir kısım mal veya hakkın beyan dışı kalmış olması ve sonradan ek beyanla beyan edilmek istenilmesi halinde uygulanacak düzenlemeleri irdelemek istiyorum. 

Bu durum benim çevremde de yaşanan ve sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Aile büyükleri çeşitli sebeplerle, nerede neleri olduğunu aile bireylerine söylememeyi tercih etmekte veya çok ileri yaşlarda taşınmaz veya banka hesaplarını unutabilmektedirler. Ancak bu haller vefatlarında mirasçılarına vergi problemi yaratmaktadır. Benim arkadaş çevremde dahi aile büyüklerinin vefatında veraset vergisi yükümlülükleri tam olarak yerine getirildikten sonra bana, “Babamın meğer Çanakkale’de arsası varmış”, “Annemin meğer dedesinden kalan bir köy evinde hissesi varmış veya şu bankada meğer parası varmış” gibi yakındıkları çok olmuştur. 

Bütün bu gibi durumlar, süresinde verilmiş beyannameye ek beyanname verilmesini gerektirmektedir. 

Geçen yazımda da belirttiğim gibi; Vergi Usul Kanunu'nun veraset ve intikal vergisi uygulamasında dikkate alınacak ek sürelerle ilgili 342. maddesinde, “veraset ve intikal vergisine ilişkin mükellefiyetlerde tahakkuk işlemlerinin yapılması için beyanname verme süresinin sonundan başlayarak 15 gün bekleneceği, beyannamenin bu süre içinde verilmesi halinde vergi ziyaı olmamış sayılacağı, ayrıca mükelleflerin, kendilerine tebliğ edilmek şartıyla verilen ikinci 15 günlük ek sürede beyanda bulunmaları halinde de aynı hükmün uygulanacağı”na ilişkin düzenleme yer almıştır. Buna karşılık kanuni süresi içinde beyannamenin verilmesinden sonra beyan dışı kaldığı anlaşılan malların hangi süre içinde beyan edileceği, bu şekilde ek beyana hangi yaptırımların uygulanacağı konusunda gerek Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu'nda, gerekse Vergi Usul Kanunu'nda açık bir hüküm bulunmamaktadır.

Bu konuda önceleri mali idarece; Vergi Usul Kanunu'nun 342. maddesinde yer alan ek sürelerin ilk beyan için öngörüldüğü, yasal sürede beyanname verildikten sonra beyan dışı kaldığı anlaşılan malların beyanında anılan hükmün uygulanamayacağı düşüncesiyle, kanuni süresi içinde beyanname verdikten sonra beyan dışı kaldığı anlaşılan intikale konu malları ek beyanname ile beyan eden mükellefler adına vergi aslına bağlı ceza kesilmesinin gerektiği görüşü benimsenmiştir.

Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 20/b maddesinin “mükellefiyet, verilen beyannamelerde gösterilmeyen mallar ile beyanname verilmeyen hallerde, intikal eden malların idarece tespit olunduğu tarihte başlayacağına” ilişkin düzenlemesine istinaden Danıştay’ın “beyan dışı kalan mallar için de idarece yazı ile süre verilmeden ek beyanda bulunulması veya idarece yazı ile beyana çağrı yapılması suretiyle verilen 15 günlük ek sürenin sonuna kadar ek beyanname verilmesi halinde, tarh olunacak vergi üzerinden vergi ziyaı cezası kesilmemesi gerektiği” yönündeki istikrarlı kararları karşısında mali idare aktardığımız anlayışından 2000 yılında dönmüştür. 

Mali idarenin bugün de geçerli anlayışına göre; süresinde verilen beyannamede gösterilmeyen mallar ile beyanname verilmeyen hallerde mükellefiyet, intikal eden malların idarece tespit olunduğu tarihte başladığından intikale konu malların, mükellefler tarafından idarece beyana davet edilmeden kendi rızalarıyla veya beyana çağrı ile tanınan ek süre içinde ek beyanname ile beyanı halinde yapılan tarhiyat, bu mallar açısından ilk tarhiyat kabul edilmektedir. Dolayısıyla bu durumda da ilk beyanda beyan dışı kalmış olup ek beyana konu edilen mallar üzerinden hesaplanan vergiden hareketle vergi ziyaı cezası kesilmemektedir.  

Ancak önceki yazımda da belirttiğim gibi, vergi ziyaı cezasının kesilemeyecek olması, Vergi Usul Kanunu'nun 352. maddesine göre usulsüzlük cezası kesilmesine engel değildir.

Ek beyan üzerine ilave vergi tarhiyatının yapılmasında vergi, daha önce verilen veraset ve intikal vergisi beyannamesinde bildirilen intikale konu malların değerleri de dikkate alınarak toplam matrah üzerinden hesaplanacaktır.  

Görüldüğü gibi veraset vergisinde gerek beyan süreleri, gerek bu konudaki yasal düzenlemeler, gerekse idari anlayış ve uygulama yeterince mükellef lehinedir. (Ekonomim)