Bugün sizlere; vergi incelemelerinde sektörel uzmanlaşma kavramına ne kadar yaklaştığımızı analiz etmeye çalışacağım.

Sektörel vergi incelemesi, belirli bir sektörde faaliyet gösteren tüm mükelleflerin vergi incelemesine alınmasıdır. Sektörel vergi incelemelerinde, incelemeye dayanak gösterilen konu ile sınırlı olmak kaydıyla aynı sektörde faaliyet gösteren bütün mükellefler incelenmelidir.

Uygulamada sektörel vergi incelemesine dair veriler büyük çoğunlukla, Riskli Mükellefler (RAM İncelemeleri/VDK-RAS) çalışmaları neticesinde elde ediliyor. Sektörel incelemelerin süresi, kanunda belirtilen sürelerden daha kısa olarak belirlenebilmektedir. Örneğin; tamamlanma süresi normal şartlarda 1 yıl olan tam incelemeler, konu sektör incelemeleri olduğunda süreler 6 yahut 8 ay olarak belirlenebilmektedir.

Sektörel incelemelerde, inceleme raporları üzerine düzenlenen vergi/ceza ihbarnamelerinin vergi mahkemelerinde davaya konu edilmesi ihtimali düşünülerek, dava açılmaması veya dava açılsa bile vergi mahkemelerinin mükelleflerin davaların kolayca “kabul “etmemeleri için vergi inceleme raporlarında yer alacak kârlılık, maliyet oranları, uygulanacak KDV oranı ve matrahı vb. gibi konuların daha net olması ve koordinasyon için koordinatör müfettiş görevlendirilmektedir. Böylece vergi incelemeleri sonucunda düzenlenecek vergi inceleme raporlarının ülke genelinde tek bir formatta çıkarılması amaçlanmış.

Son yıllarda sektörel vergi incelemeleri; akaryakıt, gıda, turizm sektörü (veya alt sektörler; oteller, acenteler, tur şirketleri vb.), dijital içerik üreticileri (Youtuberlar), doktor, mali müşavir, avukat incelemelerinde uygulamada kendini gösterdi.

2023 yılında; risk analiz modeli, proje çalışmaları, görüş ve öneri raporları ve diğer kurum ve kuruluşlardan gelen taleplere istinaden yürütülen risk analiz çalışmaları neticesinde sistem üzerinden 41 ayrı sektör ve konudan toplam 26.461 mükellef incelemeye sevk edilmiş. Risk analiz modeli kapsamında yürütülen risk analiz çalışmaları neticesinde 40.714 mükellef analize tabi tutulmuş. Birçok sektörde vergi incelemeleri başlatılmış.

Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı, Sektör Analizleri ve Vergi Kaçakçılığı Analiz Şube Müdürlükleri görev ve yetkileri kapsamında; yürütülmekte olan iş ve işlemlerin yerine getirilmesinde, kurumsal kapasitenin artırılması, etkin ve verimli çalışmalar yürütülmesi ve birden fazla konuda eş zamanlı çalışılması amacıyla ihtisas birimleri oluşturmuş. Oluşturulan ve çalışmalarına 2023 yılında da devam eden ihtisas birimleri; İmalat Sektörü Masası, İnşaat ve Gayrimenkul Sektörü Masası, E-Ticaret Masası, Mesleki ve Teknik Hizmetler Masası, Bankacılık ve Finans Sektörü Masası, Turizm, Eğlence ve Gıda Sektörü Masası, Sağlık Sektörü Masası, Genel Analiz ve Yükselen Riskler Masası, İade-Risk Analiz Masası, Holding Şirketleri ve Vergi Güvenliği Masası, Senaryo ve Analiz Teknikleri ile Proje Değerlendirme Masası, Vergi Suçları Masası, VDK-RAS Masası, Akaryakıt Sektörü Masası, Demir Çelik Sektörü Masası’dır.

Bu birimlerce konu ve/veya sektöre ilişkin risk unsurları belirleniyor, belirlenen risk unsurları ve elde edilen veriler ışığında analizler yapılarak riskli mükellefler tespit ediliyor. Riskli mükelleflerin incelemeye sevk işlemlerini yapmak ve inceleme sonuçlarını takip etmek amacıyla çalışmalar yapılmakla birlikte henüz istenilen seviyeye ulaşılamadığını vergi inceleme sonuçlarından görüyoruz.

Vergi müfettişlerinin belirli sektörlerde uzmanlaşması, yapılacak olan vergi incelemelerinde kısa sürede sonuç almayı sağlayacaktır. Sektör ile ilgili önceden bir bilgi sahibi olunmadığında, sektörün işleyişini kavramak için oldukça fazla zaman harcamak ve bazen yanlış sonuçlara ulaşmak mümkün olmaktadır. Sektörde uzmanlaşan vergi müfettişleri tarafından, sektördeki bütün mükelleflerin cari yıl içinde incelendiği vergi inceleme süreçleri hem sektör açısından hem de maliye açısından olumlu sonuçlar doğuracaktır. Sektörde yer alan bazı mükelleflerin incelenip, bazılarının incelenmemesi durumunda ortaya çıkan haksız rekabet engellenmiş olacaktır. Bu tür incelemelerin sadece vergi salıp, ceza kesme amacı ile değil, sektörlere rehberlik edici ve eğitici yönü de ihmal edilmez ise gelecek kurtarılmış da olacaktır.

Vergi müfettişleri gibi son derece kalifiye meslek grubunun mesaisinin büyük bölümünün verimsiz sahte fatura incelemeleri ile doldurulması, hem bu meslek grubuna haksızlık hem de ülke menfaatine uygun değil.

Zaten çok düşük olan vergi inceleme oranının ve vergi incelemelerinin etkinliğinin artırılması, sektörel uzmanlaşma ve sektörel vergi incelemeleri ile mümkün olabilir. Bu başarının elde edilmesinde vergi müfettişlerinin maaş ve sosyal haklarına ilişkin ciddi bir iyileştirme yapılması gereğinin de altını çizmek gerekiyor. Böyle giderse ilerleyen yıllarda çalıştıracak vergi müfettişi bulunamayacak.(Sözcü)