Beyannamelerde sonradan ortaya çıkan eksiklikler ve hatalar, vergi dairelerinin eksiklik ve hata iddiaları, vergiye uyumlu mükellef indiriminden yararlanan kurumların, indirim koşullarının taşınmadığına ilişkin iddia ve yorumlar, indirimin diğer vergilere mahsup yoluyla kullanımında taleplerin çeşitli gerekçelerle reddi sıkça karşılaşılan durumlar.

Bugün, beyan dönemi sonrasında karşılaşılabilecek durumlar için, vergiye uyumlu mükellef indirimiyle ilgili bir özelge ve iki yargı kararının özetini, yorum yapmaksızın özetlemek istedim.

Beyanname üzerine tahakkuk eden verginin vadesinde ancak beyanname verme tarihinden sonra ödenmesi halinde vergiye uyumlu mükellef indiriminden yararlanılabilir mi?

Bir süre önce, gelir/kurumlar vergisi beyannamesinin zamanında verilmesi ancak tahakkuk eden verginin yasal süresinde ancak beyan tarihinden sonraki bir tarihte ödenmesi durumunda uyumlu mükellef indirim koşullarının ihlal edilip edilmediği tartışma konusu oldu. Mali İdare bu tartışmanın hemen sonrasında verdiği bir özelgeyle tartışmayı sonlandırdı. 

- İndirimin hesaplanacağı gelir veya kurumlar vergisi beyannamesini beyanname verme süresinin son gününden daha önceki tarihlerde veren mükelleflerin, bu beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergilerini vadelerinde ödemeleri durumunda, Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121. maddesinde öngörülen diğer şartları da sağlamaları kaydıyla, vergiye uyumlu mükelleflerde vergi indiriminden yararlanabilmelerinin,

- Bu bağlamda, 12.03.2024 tarihinde verilen gelir vergisi beyannamesi üzerine tahakkuk eden gelir vergisinin ilk taksiti ve damga vergisinin kanuni süresi içerisinde (25.03.2024 tarihinde) ödenmiş olması nedeniyle, öngörülen diğer şartların da sağlanmış olması kaydıyla, vergi indirimden faydalanılmasının,

mümkün olduğu açıklandı. (11.06.2024 tarih ve 18318 sayılı özelge.)

Pişmanlıkla verilen beyanname vergiye uyumlu mükellef indirimine engel olur mu?

Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121. maddesine göre, vergiye uyumlu mükellef indiriminden yararlanabilmek için aranan koşullardan birisi, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki son iki yıla ilişkin olarak verilmesi gereken, maddede sayılan beyannamelerin kanuni süresi içerisinde verilmiş olması. 

Düzenlemeye göre, kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak, kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler bu şartın ihlali sayılmıyor.

Mali İdare, indirimden yararlanmak için kapsamda olan bütün beyannamelerin zamanında verilmesini indirim için şart görüyor. Beyanname verildikten sonra, düzeltme veya pişmanlıkla verilen beyannamenin ihlale neden olmayacağı şeklinde uygulama yapıyor. İdareye göre, zamanında beyanname verilmemişse, sonradan pişmanlıkla verilen beyanname de indirim olanağını ortadan kaldırıyor.

Yargı kararları İdarenin görüşüyle aynı yönde değil. Başka kararlar da var ama güncel bir tanesini kısaca özetleyeyim.

Dava konusu olayda, uyumlu mükellef indiriminden yararlanan ve indirim tutarının diğer vergilerden mahsuben iadesini talep eden kurumun talebi Vergi Dairesi’nce, bir vergilendirme dönemine ilişkin 2 no.lu katma değer vergisi beyannamesinin süresinden sonra pişmanlıkla verildiği gerekçesiyle reddedilmiş. Kurum söz konusu işlemin kaldırılması istemiyle Gelir İdaresi Başkanlığına başvurmuş, başvurunun zımnen reddedilmesi üzerine de dava açılmış.

Vergi Mahkemesi, kanuni süresinden sonra pişmanlıkla verilen beyannamelerin vergi indiriminden yararlanma hakkına engel olmadığı gerekçesiyle, davacı kurumun mahsuben iade talebinin reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna vararak, davanın kabulüne karar vermiş. İstinaf başvurusunu inceleyen Bölge İdare Mahkemesinin başvuruyu reddeden kararı, temyiz talebini inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesi tarafından da uygun bulunarak temyiz istemi reddedilmiş ve Bölge İdare Mahkemesi kararı onanmış. (Danıştay Dördüncü Dairesi’nin 30.05.2023 tarih ve E:2020/6266 K:2023/2985 sayılı Kararı.)

Dava konusu olayda, uyumlu mükellef indiriminden yararlanan ve indirim tutarının diğer vergilerden mahsuben iadesini talep eden kurumun talebi Vergi Dairesince, bir döneme ilişkin muhtasar beyannamenin bir gün geç verildiği gerekçesiyle reddedilmiş. Kurum söz konusu işlemin iptali istemiyle dava açmış.

Vergi Mahkemesi, bir döneme ilişkin muhtasar beyannamenin yasal sürenin son gününü takip eden ilk iş günü verildiği, beyanname vermeme kastının bulunmadığı, bu yükümlülüğün sistemsel bir sıkıntından kaynaklı olarak sehven yerine getirilemediği, ayrıca beyannameye istinaden tahakkuk eden vergilerin yasal süresi içerisinde ödendiği, kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannamelerin bu şartın ihlali sayılmadığına ilişkin düzenleme de nazara alındığında, beyannameyi süresinde vermekle beraber beyanname içeriğinde eksiklik ya da hata yapan mükelleflerin dahi vergi indiriminden faydalanabildiği, esasa etkili olmayan usule ilişkin eksikliklerin yasaların tanıdığı haklardan yararlanmaya engel olmayacağı, davacının vergiye uyumlu mükellef olarak kabulünün hukuk ve hakkaniyet gereği olduğu, aksi yönde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle davanın kabulüne karar vermiş.

İstinaf başvurusunu inceleyen Bölge İdare Mahkemesi’nin başvuruyu reddeden kararı, temyiz talebini inceleyen Danıştay Dokuzuncu Dairesi tarafından da uygun bulunarak temyiz istemi reddedilmiş ve Bölge İdare Mahkemesi kararı onanmış. (Danıştay Dokuzuncu Dairesi’nin 12.10.2023 tarih ve E:2022/1647 K:2023/3605 sayılı Kararı.)