İktidarın hareket noktası; 2023 yılı sonu itibari ile 1.143.344 kurumlar vergisi mükellefinin yarısının zarar ya da matrahsız beyanname vermesi, 2023 yılında 60 trilyon TL hasılata rağmen 5.7 milyar TL bilanço kârı elde edilmesi ve çok cüz’i kurumlar vergisi ödenmesine son vermekti. Bu amaçla teklifin ilk halinde; önce %25 oranı, sonra indirim ve istisna düşülmeden önceki tutarın %10’u ve en son olarak da cironun %2’si hesaplanacak, hangi rakam büyük ise o tutar ödenecek vergi olacaktı. Gelen tepkiler üzerine; cironun %2’si kaldırıldı ve matrahtan düşülecek indirim ve istisna kapsamı genişletildi. Böylece bütün kurumlar vergisi mükellefleri yerine sadece 62.000 kurumlar vergisi mükellefini ilgilendiren ve yıllık gelir etkisi 90 milyar TL değil, 70 milyar TL olan düzenleme Meclis’ten geçti.

Geçen yıl 1 trilyon 474 milyar TL vergi, indirim ve istisnalar nedeniyle alınamamıştı. Bu yıl, bu rakam 2 trilyon 200 milyar TL. Vergi harcamalarını azaltacağız, indirim ve istisnaları kaldıracağız denildi ama muvaffak olunamadı. 2024 yılında kurumlar vergisi mükelleflerine tanınan indirim, istisna ve muafiyet nedeniyle 657 milyar TL vergi alınmayacak.

Yapılan düzenleme ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’na, 2025 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlara uygulanmak üzere “Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi” başlıklı 32/C maddesi eklendi. Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi uygulaması ile Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32 ve 32/A maddeleri hükümleri dikkate alınarak hesaplanan kurumlar vergisi; indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan az olamayacak.

- İştirak kazançları (K.V.K. Mad. 5/1-a)

- Emisyon primi kazancı (K.V.K. Mad. 5/1-ç)

- Yatırım fon ve ortaklığı portföy işletmeciliği kazancı (K.V.K. Mad. 5/1-d) (Sahip olunan taşınmazlardan elde edilen kazançlar hariç)

- Kooperatiflerde risturn istisnası (KVK Md.5/1-i)

- Sat-kirala-geri al işlemlerden doğan kazançlarda istisna (K.V.K. Mad. 5/1-j)

- Sat-kirala-geri al işlemlerden doğan kazançlarda istisna (K.V.K. Mad. 5/1-k)

- Serbest bölgelerde elde edilen kazançlar

- Teknoloji geliştirme bölgelerinde elde edilen kazançlar

- Türk uluslararası gemi siciline kayıtlı gemilerin işletilmesinden ve devrinden sağlanan kazançlar

- Ar-Ge ve tasarım indirimi

- Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar (K.V.K. Mad. 10/1-g)

- Korumalı İşyeri İndirimi (K.V.K. Mad. 10/1-h)

Üzerinden %10 kurumlar vergisi hesaplanacak kurum kazancı, ticari bilanço kârına veya zararına kanunen kabul edilmeyen giderlerin eklenmesi ve maddede sayılan istisna ve indirimlerin düşülmesi suretiyle bulunan tutar olacaktır. Yani formül; “Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi = (Ticari Kâr + Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler- Uygulanan İndirim ve İstisnalar) ×

x %10” şeklinde uygulanacaktır.

- Payları Borsa İstanbul Pay Piyasasında ilk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilen kurumların beş hesap dönemine ait kurum kazançlarına uygulanan 2 puan indirim,

- İhracat yapan kurumların münhasıran ihracattan elde ettikleri kazançlarına uygulanan 5 puan indirim,

- Sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların münhasıran üretim faaliyetinden elde ettikleri kazançlarına uygulanan 1 puan indirim nedeniyle ödenmeyen vergi,

- Maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan alınan teşvik belgeleri kapsamındaki yatırıma katkı tutarları ile sınırlı olmak üzere, mükelleflerin kendi beyannameleri üzerinde Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/A maddesi hükmüne istinaden indirimli kurumlar vergisi uygulaması nedeniyle ödemedikleri kurumlar vergisi, Asgari Kurumlar Vergisi hesaplaması nedeniyle ödenmesi gereken kurumlar vergisinden düşülecektir.

Kısa çubuk çeken, Meclis’te lobileri etkin olamadığı için Asgari Kurumlar Vergisi matrahına dahil edilecek olan istisnalar; yurt dışı iştirak ve şube kazancı, yurt dışı müteahhitlik kazancı, yurt dışı iştirak satış kazancı ve yatırım indirimidir.

Yurt dışı şube ve iştirak kazancı istisnasından yararlanmak için, bu kazançların elde edildiği ülkede en az %15 oranında vergi yüküne katlanmak gerekiyor. Ayrıca sermayesinin en az %50’sine sahip olunan yurt dışı iştiraklerden elde edilen iştirak kazançlarında, kazancın %50’si vergi yüküne bakılmaksızın istisna edilebiliyor.

Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 61. maddesi kapsamında; yatırım indirimi istisnasından yararlanılması halinde, istisna kazanç üzerinden %19.8 oranında stopaj yapılıyor.

Hiç vergi yükü taşımadığı halde Asgari Kurumlar Vergisi hesabına alınmayan indirim ve istisnalar mevcut iken, vergi yükü taşıyan istisnalar neden kapsam içine alınmıştır? Yurt dışında ödenen vergiler, yurt içinde mahsup edilebilecek mi? Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları uygulanabilecek mi? Yapılan düzenleme Anayasa’nın vergilendirmede adalet ve eşitlik ilkelerine aykırı değil mi?

Özellikle turizm sektöründe faaliyette bulunan ve uzun süreli büyük yatırımları olan şirketler, ilk seslerini yükselten grup oldu. Meclis’in açılacağı ekim ayında Asgari Kurumlar Vergisi uygulaması ile ilgili yürürlükten önce değişiklik olasılığı yüksek.

Vergilemede adalet ve eşitlik amacıyla harekete geçip; yurt dışına yatırım yapıp ülkeye döviz getirin denilen ve ülke içine yatırım yapıp istihdam sağlayın denilenleri cezalandırma noktasına gelmek büyük başarı! (Sözcü)